Πράξη «Εφαρμογή καινοτόμων πράσινων τεχνολογιών σε εμβληματικό κτίριο και εγκαταστάσεις του Γ.Π.Α.» με Κωδικό ΟΠΣ 5073760 στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, Ενεργειακή Αποδοτικότητα 2014-2020»
December 24, 2024
Πράξη «Ενεργειακή αναβάθμιση στα κτήρια του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών» με Κωδικό ΟΠΣ 5045172 στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη 2014-2020»
December 24, 2024
Φυσικό αντικείμενο της πράξης:
Προτείνεται η δημιουργίας μια ερευνητικής υποδομής (κόμβου καινοτομίας) η οποία θα οργανωθεί με τη μορφή των ενεργών εργαστηρίων
(Living Labs). Οι κόμβοι καινοτομίας αποτελούν μια δομή ενός οργανισμού ή ενός συνόλου οργανισμών η οποία ενσωματώνει γνώση και
δεξιότητες οι οποίες έχουν αναγνωριστεί ότι είναι σημαντικές για τη βελτίωση των παραγωγικών διαδικασιών του οργανισμού όπως η
έρευνα και η ανάπτυξη, η συμβουλευτική σε εσωτερικές και εξωτερικές δομές του οργανισμού, η ανάπτυξη καινοτόμων υπηρεσιών και
προϊόντων και η ολιστική προσέγγιση στην αντιμετώπιση προβλημάτων.
Σκοπός του κόμβου εξειδίκευσης και καινοτομίας στην Αγροδιατροφή είναι να προωθήσει την βελτιστοποίηση της παραγωγής προϊόντων
της γεωργίας, της κτηνοτροφίας, της υδατοκαλλιέργειας και της αλιείας σε Περιφερειακό, εθνικό και σε διεθνές επίπεδο αναδεικνύοντας την
ποιότητα των και καταρτίζοντας μια Brand Strategy του ”Food from Greece” που θα αποτελέσει σφραγίδα εμπιστοσύνης και αξιοπιστίας
για τους αγοραστές και τους καταναλωτές σε όλο τον κόσμο. Η προτεινόμενη ερευνητική υποδομή θα συγκεντρώσει επιστήμονες, στελέχη,
νέους ερευνητές, μεταδιδακτορικούς ερευνητές, υποψηφίους διδάκτορες και ανθρώπινο κεφάλαιο που δραστηριοποιούνται σε διαφορετικές
ειδικότητες για την επίτευξη του καλύτερου αποτελέσματος, και θα εισαγάγει μια νέα προοπτική στην έρευνα, με την ολιστική συμμετοχή
των ενδιαφερομένων στον αγροδιατροφικό τομέα (ερευνητές, σύμβουλοι, αγροτικές επιχειρήσεις, αγρότες, προμηθευτές, επιχειρήσεις
εφοδιαστικής, υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και καταναλωτές). Αυτό θα επιτευχθεί με τη χρήση των Ενεργών Εργαστηρίων / Living Labs
στην ανάπτυξη ερευνητικών ερωτημάτων και υποθέσεων, στη δοκιμή της εγκυρότητας και της αξιοπιστίας των διαφόρων ερευνητικών
εργαλείων και στο μετασχηματισμό των αποτελεσμάτων της έρευνας σε συνεπείς, ουσιαστικές νέες γνώσεις για όλους τους εμπλεκόμενους
φορείς, ερευνητές και ενδιαφερόμενους. Είναι γνωστό ότι η μεταφορά και εφαρμογή της γνώσης από το εργαστήριο και τους χώρους
μελέτης και έρευνας στην κοινωνία/χρήστη αποτελεί μια πολυσύνθετη και δύσκολη διαδικασία. Εξαιτίας αυτού, πολλά νέα υποσχόμενα
προϊόντα έχουν αποτύχει να φέρουν το ανάλογο οικονομικό αποτέλεσμα όταν εμφανίστηκαν στην αγορά.
Τα Living Labs προσφέρουν ένα περιβάλλον πειραματισμού και συν-δημιουργίας στους πραγματικούς χρήστες και σε πραγματικές
καταστάσεις, όπου μαζί με ερευνητές, επιχειρήσεις και δημόσιους οργανισμούς τους δίνεται η ευκαιρία να εξερευνήσουν μαζί νέες λύσεις,
νέα προϊόντα, νέες υπηρεσίες ή νέα επιχειρηματικά μοντέλα. Επίσης, οι δομές των Living Labs ενισχύουν τη κοινωνική συμμετοχή,
προωθούν την έχουσα ως βάση την ίδια την κοινωνία καινοτομία και πετυχαίνουν την συμμετοχή ακαδημαϊκών, μικρομεσαίων
επιχειρήσεων, δημόσιων οργανισμών και μεγάλων επιχειρήσεων σε μια διαδικασία ανοιχτής καινοτομίας που λόγω του ότι συντελείται σε
πραγματικές καταστάσεις τα αποτελέσματά της έχουν άμεσο αντίκτυπο. Με αυτούς τους τρόπους, τα Living Labs στοχεύουν να
συνεισφέρουν στην ανάπτυξη ενός νέου Συστήματος Καινοτομίας στο οποίο οι τελικοί χρήστες και οι πολίτες από απλοί δέκτες
μετατρέπονται σε ενεργούς συμμετέχοντες.
Στο πλαίσιο της προτεινόμενης δράσης θα αναπτυχθούν και θα υποστηριχτούν με σχετικό εξοπλισμό και ερευνητικές υποδομές Living
Labs στους τομείς:
1. Ευφυούς Γεωργίας
2. Ιχνηλασιμότητας Τροφίμων
3. Κυκλικής Βιο-οικονομίας
4. Γαλάζιας Βιοτεχνολογίας (υδατοκαλλιέργειες και αλιεία)
5. Οινολογίας Ακριβείας
6. Ασφάλειας και Ποιότητας Τροφίμων
7. Φαρμακευτικών και Αρωματικών Φυτών
8. Αυθεντικότητας και Περιβαλλοντικής Πιστοποίησης Τροφίμων
9. Επιχειρηματικότητας & Marketing
Συνολικός προϋπολογισμός της Πράξης: 1.000.000,00 €.
Living lab Ασφάλειας και Ποιότητας Τροφίμων
Από το εν λόγω Living Lab έχουν χρησιμοποιηθεί, στο πλαίσιο των ερευνητικών έργων που αναφέρονται παρακάτω, η φορητή συσκευή Raman, οι θάλαμοι επώασης, το υδατόλουτρο και η συσκευή ψυκτοεξάχνωσης. Στο πλαίσιο των ερευνητικών δραστηριοτήτων, η συσκευή Raman χρησιμοποιήθηκε για τη λήψη φασμάτων από επιτραπέζιες ελιές κατά τη διάρκεια της ζύμωσης και την περαιτέρω συσχέτισή τους με τις παραμέτρους της ζύμωσης (οξύτητα, αλατότητα, πληθυσμός οξυγαλακτικών βακτηρίων και ζυμών). Οι επωαστικοί θάλαμοι και το υδατόλουτρο χρησιμοποιήθηκαν για τη συντήρηση και την προετοιμασία των δειγμάτων πριν την ανάλυση. Τα αποτελέσματα που προέκυψαν θα ανακοινωθούν υπό μορφή αναρτημένης εργασίας (Poster) στο 5th International Electronic Conference on Foods, που θα λάβει χώρα από 28-30 Οκτωβρίου 2010. Οι τίτλοι των εργασιών είναι «Monitoring the inoculated fermentation of cv. Kalamata black olives with lactic acid bacteria starter cultures using Raman spectroscopy» (αρχείο sciforum-102065) και «Monitoring the fermentation of of cv. Kalamata natural black olives using Raman spectroscopy» (αρχείο scifroum-102026). Επίσης η συσκευή Raman χρησιμοποιήθηκε στο πλαίσιο συνεργασίας με το Τμήμα Χημικών Αναλύσεων του Υπουργείου Ανάπτυξης, με σκοπό τη φασματοσκοπική ανάλυση ελαιολάδου και τη συσχέτιση του φασματικού αποτυπώματος με την οργανοληπτική ποιότητα του ελαιολάδου, όπως αυτή καθορίζεται από τη διαπιστευμένη ομάδα γευσιγνωσίας που υπάρχει στο εν λόγω Τμήμα. Επιπλέον, η συσκευή Bead beating grinder and lysis system χρησιμοποιήθηκε για την λύση βακτηριακών κυττάρων και την παραλαβή του DNA από μικροοργανισμούς που απομονώθηκαν στο έργο ProbioticOlives “Ζύμωση επιτραπέζιας ελιάς ποικιλίας Καλαμών με χρήση προβιοτικών καλλιεργειών ως καλλιέργεια εκκίνησης”, που χρηματοδοτείται από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων στο πλαίσιο του ΜΕΤΡΟΥ 16.
Ο εξοπλισμός έχει χρησιμοποιηθεί σε δύο έργα που εντάσσονται στο πλαίσιο του ΜΕΤΡΟΥ 16 και χρηματοδοτούνται από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Συγκεκριμένα, ο τίτλος του πρώτου έργου είναι «Παραγωγή νέου προϊόντος φυσικής μαύρης ελιάς ποικιλίας Καλαμών μειωμένης αλατότητας» (Μ16ΣΥΝ-01086). Ο τίτλος του δεύτερου έργου είναι «Ζύμωση επιτραπέζιας ελιάς ποικιλίας Καλαμών με χρήση προβιοτικών ως καλλιέργεια εκκίνησης» (Μ16ΣΥΝ-01088).
Στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του living lab έχουν απασχοληθεί 2 ερευνητές (1 μέλος ΔΕΠ και 1 μέλος ΕΔΙΠ), ενώ στο άμεσο μέλλον πρόκειται να απασχοληθεί ένα ακόμα μέλος ΔΕΠ.
Από τη λειτουργία της δομής πιστεύουμε ότι θα ενισχυθεί η συνεργασία με τις τοπικές επιχειρήσεις και θα προκύψουν νέες συνέργειες που θα οδηγήσουν στην υποβολή κοινών αναπτυξιακών και ερευνητικών προτάσεων.
Στο πλαίσιο του 5th international Electronic Conference on Foods, το οποίο πραγματοποιήθηκε από 28 έως 30 Οκτωβρίου 2024, παρουσιάστηκε εργασία με τίτλο “Monitoring the fermentation of cv. Kalamata natural black olives using Raman spectroscopy”, στην υλοποίηση της οποίας είχε συμβάλλει το living lab “Ασφάλειας και Ποιότητας Τροφίμων” του Κόμβου Έρευνας, Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας του ΓΠΑ. Σκοπός της εργασίας ήταν η χρήση φασματοσκοπίας Raman στην ταχεία και μη επεμβατική εκτίμηση της πορείας της ζύμωσης της φυσικής μαύρης ελιάς ποικιλίας Καλαμών σε άλμη μειωμένης περιεκτικότητας σε χλωριούχο νάτριο.
Living Lab Γαλάζιας Βιοτεχνολογίας
Το Ενεργό Εργαστήριο (Living Lab) Γαλάζιας Βιοτεχνολογίας, χρησιμοποιήθηκε στο πλαίσιο των τρεχόντων προγραμμάτων του Εργαστηρίου Εφηρμοσμένης Υδροβιολογίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Το εργαστήριο λειτουργεί ως εξειδικευμένη μονάδα ανάλυσης γενετικού υλικού που επικεντρώνεται στη μελέτη DNA και RNA θαλασσίων οργανισμών και των σχετιζόμενων παθογόνων τους, με στόχο τον έλεγχο ασφάλειας και ποιότητας παραγόμενων προϊόντων, την πιστοποίηση και ιχνηλασιμότητα αλιευμάτων μέσω μοριακών τεχνικών. Οι αναλύσεις αυτές στοχεύουν στη μοριακή ταυτοποίηση μεγάλου αριθμού ειδών ιχθύων, την ανάπτυξη μοριακών δεικτών για την ταυτοποίηση αλιευμάτων, την ανίχνευση παθογόνων μικροοργανισμών, τη μελέτη της γενετικής βιοποικιλότητας πληθυσμών ψαριών, τη μελέτη γενετικών πολυμορφισμών για τη γενετική βελτίωση εκτρεφόμενων ιχθύων στις υδατοκαλλιέργειες, καθώς και σε πιλοτικά πειράματα για τη μελέτη περιβαλλοντικού DNA (eDNA) σε δείγματα νερού από μονάδες υδατοκαλλιεργειών, δεξαμενές κλειστών κυκλωμάτων, ανοιχτή θάλασσα και εσωτερικά ύδατα.
Living Lab Φαρμακευτικών και Αρωματικών Φυτών
Η δράση του Living Lab εστιάζει στην έρευνα, ανάπτυξη και αξιοποίηση καινοτόμων μεθοδολογιών για την καλλιέργεια, τη χημική ανάλυση και τη βιοδραστική αξιολόγηση φαρμακευτικών και αρωματικών φυτών. Το υλικό που επισυνάπτεται αφορά παρουσίαση η οποία έχει χρησιμοποιηθεί σε συνέδριο, ενώ στις δημοσιεύσεις περιλαμβάνονται πλήρεις παραπομπές, ώστε να είναι εύκολα αναζητήσιμες.
Living lab Κυκλικής Βιο-οικονομίας
Ο εξοπλισμός του συγκεκριμένου living lab χρησιμοποιήθηκε και συνεχίζει να χρησιμοποιείται από το ερευνητικό πρόγραμμα COMPOSTINNO, με τίτλο: «Παραγωγή και αξιοποίηση compost από μίγματα γεωργικών αποβλήτων» (με Κωδικό Έργου Μ16ΣΥΝ2-00417) που υλοποιείται στο πλαίσιο του ΥΠΟΜΕΤΡΟΥ 16.1 – 16.5 “ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΕΡΓΑ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ” (ΔΡΑΣΗ 2: «Υλοποίηση του επιχειρησιακού σχεδίου (project) των συνεργασιών με σκοπό την προώθηση δράσεων οι οποίες επιδεικνύουν σεβασμό για την προστασία του περιβάλλοντος και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή») και συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης Ε.Γ.Τ.Α.Α και Εθνικούς πόρους. Στο πλαίσιο του συγκεκριμένου έργου δημιουργήθηκε κομποστοσωρός συγκεκριμένης «σύστασης» και συνολικού όγκου 5 m3 (λόγω μικρών ποσοτήτων των πρώτων υλών ο σωρός τοποθετήθηκε στη μονάδα κομποστοποίησης του ΓΠΑ). Την πρώτη ύλη αποτελούσαν παραπροϊόντα του αγροκτηνοτροφικού και διατροφικού τομέα που συλλέχθηκαν από παραγωγούς με έδρα τα Σπάτα (κοπριές, κλαδέματα ελιάς και αμπέλου, κλαδέματα κήπων και δενδροστοιχιών, φυτικά υπολείμματα λαϊκών αγορών κ.α.). Για την απόκτηση της κατάλληλης δομής των πρώτων υλών χρησιμοποιήθηκε «τεμαχιστής» του ΓΠΑ.
Κατά την παρακολούθηση της διαδικασίας κομποστοποίησης αξιοποιήθηκε ο εξοπλισμός του living lab (pΗ-μετρο, αγωγιμόμετρο, οξυγονόμετρο, σύστημα μέτρησης υγρασίας, ο θερμοζυγός για τον προσδιορισμό της υγρασίας του κομποστ κατά τις διάφορες φάσεις, το σύστημα μέτρησης της θερμοκρασίας). Με τη χρήση του «Αναλυτή ινωδών ουσιών» μετρήθηκε ο βαθμός βιοαποικοδόμησης σύνθετων φυσικών μορίων (λιγνίνη , κυτταρίνη, ημικυτταρίνες) συναρτήσει του χρόνου. Η ποιότητα και οι εδαφοβελτιωτικές και λιπαντικές ιδιότητες του ώριμου κόμποστ θα αξιολογηθούν σε πειράματα αγρού. Παράλληλα αξιοποιήθηκε και ο φούρνος πύρωσης για την παραγωγή βιοεξανθρακώματος (biochar) από κλαδέματα ελιάς και κοπριά τα οποία συλλέχθηκαν από την περιοχή των Σπάτων και θα χρησιμοποιηθούν για τον εμπλουτισμό του ώριμου κόμποστ, πριν τις δοκιμές σε φυτοδοχεία. Σε επόμενο βήμα θα πραγματοποιηθεί η κλιμάκωση της διαδικασίας κομποστοποίησης στις εγκαταστάσεις των Σπάτων, με τη συγκεκριμένη σύσταση που δοκιμάστηκε στις εγκαταστάσεις του ΓΠΑ. Για τη διαδικασία αυτή αναπόσπαστα εργαλεία του Living lab θα είναι το σύστημα μέτρησης και καταγραφής θερμοκρασίας εξ’ αποστάσεως καθώς και ο ρυμουλκούμενος αναστροφέας κόμποστ για την πραγματοποίηση αναστροφής του κομποστοσωρού μεγάλου όγκου. Μέχρι τώρα έχουν απασχοληθεί τέσσερις ερευνητές στο συγκεκριμένο Living lab, ενώ στα πλαίσια του συγκεκριμένου έργου έχουν δουλέψει στις εγκαταστάσεις δύο φοιτητές για την εκπόνηση της πτυχιακής τους μελέτης.
Οι συγκεκριμένες εργαστηριακές υποδομές του Living lab της Κυκλικής Βιο-οικονομίας στο άμεσο μέλλον θα υποστηρίξουν τη διεκδίκηση νέων χρηματοδοτήσεων από ερευνητικά προγράμματα Ελληνικά ή Διεθνή (Πράσινο Ταμείο κα.). Στόχος μας είναι να συνεχίσουν να απασχολούνται 3 έως 4 ερευνητές καθώς και αρκετοί φοιτητές στο πλαίσιο εκπόνησης της Διπλωματικής τους εργασίας.
Ημερίδα Μαρκόπουλο 20-06-2025
- Καθ. Ιορδάνης Γ. Χατζηπαυλίδης: «Κομποστοποίηση αγροτοβιομηχανικών υποπροϊόντων και πράσινων απορριμμάτων. Μια πρόκληση για ολοκληρωμένη περιβαλλοντική διαχείριση»
- Δρ. Ηώ Κεφαλογιάννη: «Μέθοδοι αξιοποίησης της βιομάζας-Νομοθετικό πλαίσιο»
- Δρ. Μυρτώ Τσικνιά: «Οφέλη και προοπτικές της συνδυαστικής χρήσης compost και μικροβιακών βιοδιεγερτών στην αειφορική γεωργία»
- Επικ. Καθ. Γεώργιος Μπεκιάρης: «Αξιοποίηση αγροδιατροφικών παραπροϊόντων για παραγωγή προϊόντος προστιθέμενης αξίας με εδαφοβελτιωτικές ιδιότητες»
Παρουσίαση στο ROOT-BENEFIT Symposium (May 2025)
Nikolaou C., Tsiknia M., Kefalogianni I., Kalderis D., Bekiaris G., Chatzipavlidis I. Interactions Between Organic Amendments and Azotobacter vinelandii: Effects on Nitrogen Fixation and Growth of Medicago sativa.
Δημοσίευση στο περιοδικό Journal of Soil Science and Plant Nutrition (submitted)
Christina N. Nikolaou, Myrto Tsiknia, Georgios Bekiaris, Io Kefalogianni, Dimitrios Kalderis, Constantinos Ehaliotis, Iordanis Chatzipavlidis. Integrated Application of Organic Amendments and Microbial Biostimulants Alter Nitrogen Dynamics in Medicago sativa rhizosphere
